Photo by Megan O'Hanlon on Unsplash
P4C (çocuklar için felsefe) nedir? Nereden gelir? Anlamı nedir? Neden gereklidir? Çocuk kitapları üzerinden de uygulanabilir mi? İlk kez nereden çıkmıştır? Nitelikli edebiyat eseri ile çocuklar için felsefe arasındaki bağ nedir? Ve tüm bu sorular ışığında DİKKAT İNSAN ÇIKABİLİR kitabı hakkındaki bir sorgulama nasıl yapabiliriz? Kitap ne anlatır? Bize sorgulattıkları ve sorgulatmak istedikleri sorular neler olabilir?
Nitelikli her çocuk edebiyatı eserinde olması gerektiği gibi ufkumuzu geliştirecek, bizi farklı alanlarda düşündüren, soru sorduran bu kitap neden bizim için değerli? Bunu düşünmek…
P4C (çocuklar için felsefe ) Amerikalı düşünür M. Lipman tarafından geliştirilmiştir . “Bu yöntem ile okul öncesinden başlayarak, lise sona kadar çocukların ve gençlerin, eleştirel, yaratıcı, özenli, iş birlikçi düşünme becerilerinin geliştirilmesi hedeflenmektedir.”[2]
Unutulmamalıdır ki : “Felsefe, yetişkinin gerçeğe ulaşmaya yönelik çocuksu çabasıdır. — (Gareth B. Matthews) ve “diğer insanlarla birlikte felsefi sorgulamayla meşgul olmak; çocukların dünyada çok farklı bakış açıları ve yollar olduğunu anlamasına ve kendi görüşlerini önemli ölçüde gözden geçirmesine olanak verir.”[3]
Ben P4C’yi, değerli öğretmenim Nilay Dalyan’ın öğrettiği şekliyle- aşağıda da bir kitabı aracılığıyla nasıl yapılabileceğini anlatmıştır -soru kadranı yöntemiyle sorgulamayı önemsiyorum
Füsun Çetinel tarafında yazılan DİKKAT İNSAN ÇIKABİLİR kitabı işte bu ilgi ve itkiyle incelenmek istenmiştir.
Kitabın konusu şöyle:
Bozayı ve Kestane ikizleriyle- Kocaoğlan ve Ballıböcüş- birlikte ormanda kış uykusundadırlar. Ama ikizlerden birisi hem acıkmış hem de dışarıdan gelen bir gürültüyle uyanmış ve korkunç bir kalabalıkla karşılaşmıştır. Çayırda bir kalabalık etrafa plastik çöpler bırakmış, nehirden balık avlamaktadırlar. Bunlar Dikkat Hayvan Çıkabilir yazmış İnsanlardır. Ve işte benim kitabı P4C ile sorgulamam, sınırların bazen muğlaklığını anlama çabam da bu noktada başlar:
– Hikâye nerede geçiyor?
– Küçük ayı yavrusu neden korkuyor?
– Ayılar insanların çıkardığı gürültüden korkar mı?
– Ayılar kış uykusundan uyanmazlar ama bu hikâyede uyanıyorlar? Bu neden olabilir? İnsanların doğanın dengesine katkıları olumsuz da olabilir mi?
– Eğer ayılar insanları durdurmasaydı ne olurdu?
– Tehlikeli hayvan nasıl olur?
– Eğer ayılar orman sahip çıkmasalardı ne olurdu?
– Bir çocuk ormandayken, “Of burası çok sıkıcı. Tabletimle oynamak istiyorum” derken doğadan uzak çocuklar yetiştirdiğimizi de sorgulayabilir miyiz?
– Ayılar çok korkunçtur derken neyi kastediyoruz? İnsanlar mı tehlikeli ayılar mı?
– Bizi hayvanlardan ayıran insancıl yapan şeyler neler?
– Hangi hayvanlar kış uykusuna yatar? Neden? İnsanlardan farklı uyumak ne demek?
– Doğanın sabit bir döngüsü var mıdır? Nasıl korunur ya da nasıl bozulur?
– İnsanlar neden kendilerini hayvanlardan üstün görür?
– Hayvanların hakları nelerdir?
– İnsan olmak daha fazla hakka sahip olma anlamına mı gelir?
– İnsanların hayvanlara karşı sorumlulukları nelerdir?
P4C, Çocuklar ve Felsefe hakkında kaynakça:
– (Erişim tarihi: 14.12.2025)
–
– Lone, Jana M. (2024), Filozof Çocuk, Solakidz yayınları.
– Cam, Philip.(2023), 20 Düşünme Aracı: Sınıfta Nasıl İş Birliği Sağlanır, Sorup Soruşturalım, Say yayınları.
[1] Bu başlık Jana Mohr Lone’nin Filozof Çocuk kitabının başlığından esinlenerek kullanlmıştır.
[2] (Erişim tarihi: 13.12.2025)
[3] Lone, Jana M. (2024), Filozof Çocuk, Solakidz yay., s. 27.
DİKKAT İNSAN ÇIKABİLİR VE “FİLOZOF ÇOCUK” [1] was originally published in Türkçe Yayın on Medium, where people are continuing the conversation by highlighting and responding to this story.
