Türkiye’nin 4.5 nesil savaş uçağı tedarik süreci, çok kanallı diplomatik ve teknik temaslarla hız kazanıyor. İngiltere ile yürütülen sıfır uçak tedarik görüşmelerine paralel olarak Katar ve Umman’dan ikinci el Eurofighter Typhoon alımı da gündemde. Ayrıca ABD ile 40 adet F-16 Blok 70 tedariki için teknik görüşmeler devam ediyor.
Son olarak Körfez ziyareti sonrasında Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından yapılan açıklamada, “Katar ve Umman’da ayrıca savunma şirketlerimizin muhataplarıyla verimli görüşmeleri oldu. Milli Savunma Bakanımın eş güdümünde Katar ve Umman tarafıyla bir süredir devam eden Eurofighter savaş uçaklarının satın alımı konusunda muhataplarımızla konuyu ele aldık. Birçok teknik ayrıntıya sahip bu konuda yürüttüğümüz müzakereler olumlu yönde seyrediyor. Ziyaretimizin ikili ilişkilerimiz başta olmak üzere bölgemiz ve İslam dünyası için hayırlara vesile olmasını diliyorum.” ifadelerine yer verildi.
Bu açıklamayla birlikte, daha önce kamuoyunda sadece Katar ile yürütülen temaslar bilinirken, Umman’ın da Türkiye’nin Eurofighter tedarik zincirinin bir parçası olabileceği ilk kez resmen dile getirilmiş oldu.
Amaç Ne?
F-35 Programı’nda yaşanan sıkıntıların ardından Türk Hava Kuvvetleri, 5. nesil savaş uçaklarını teslim almaya hazırlandığı yıl ambargoya maruz kaldı. Bu nedenden ötürü Türkiye’nin çevresindeki birçok ülke 4.5 ve 5. nesil savaş uçağı tedarik etmişken, Türkiye ise 30-40 adetlik 3. nesil F-4E 2020 ve 230-240 adetlik 4. nesil F-16 Blok 30/40/50/50+ uçağı ile hava gücünü idame etme eforu gösteriyor.
Bu noktada özellikle klasik hava-yer görevleri için eldeki insanlı ve insansız hava platformları yeterli olsa da hava-hava muharebesi ve derin taarruz görevleri özelinde 4.5 ve 5. nesil platformların önemi büyük.
Kabaca özetlemek gerekirsek; 4.5 nesil savaş uçaklarının bizim klasik F-16’lardan farkı, hava-hava muharebesinde platformun kabiliyetini arşa çıkaran AESA Radar’a sahip olması. 5. nesilde ise düşük radar görünürlüğü, düşük IR iz ve sensör füzyonu gibi daha sofistike kabiliyetler işin içerisine giriyor. Dolayısı ile Türkiye’nin de KAAN savaş uçağı hizmete girene kadarki boşluğu doldurmak için süratle modern savaş uçağı tedariki gerçekleştirmesi gerekiyor ve bürokrasi da bu kapsamda efor harcıyor. Temel amaç bu.
Türkiye’nin Tercihi: F-16 Blok 70 ve Eurofigter Typhoon
Şu anda F-35 haricinde NATO’ya akredite ve tedarik edilebilir bir 5. nesil savaş uçağı bulunmadığı için Türkiye’de tedarik programını 4.5 nesil savaş uçaklarına göre ilerletiyor. Bu kapsamda, İngiltere ile Eurofighter Typhoon savaş uçaklarının tedariki konusunda önemli bir aşama kaydedildi. Hatta İngiltere, Türkiye’nin Eurofighter tedarikindeki tek muhatabı olarak Eurofighter konsorsiyumu üyesi Almanya’yı da bu uçakların Türkiye’ye tedariki konusunda ikna etti. Türkiye’ye yaklaşık 10 yıldır ciddi savunma sanayii ambargoları uygulayan Almanya da nihayetinde bu kararı onaylamak zorunda kaldı.
İngiltere her ne kadar Typhoon’ları Türkiye’ye tedarik etmek için çok istekli olsa da ortada bir problem var… Ukrayna-Rusya Savaşı sonrasında Eurofighter Typhoon’a olan ilgi ciddi manada arttı ve önemli siparişler geçildi. 2010’da yılda 60 adet üretilen Typhoon uçaklarının hatları 2022’ye gelindiğinde kapanmaya yüz tutmuşken, şimdi tekrardan 20-30 adet/yıl üretim seviyesine çıkarılmaya çalışılıyor. Başta İspanya ve Almanya gibi konsorsiyum ülkelerinin siparişlerinden ötürü ise hatların, 2034’e kadar dolu olduğu biliniyor. Bu noktada Türkiye’nin önündeki tek seçenek ise İngiltere’ye belki 20 belki de 20+20 adet Typhoon Tranche 4 (Typhoon da Bloklar; Tranche 1, Tranche 2, Tranche 3A, Tranche 4 diye gidiyor) Typhoon siparişi vermek ve teslimatları 2030’lu yılların ikinci yarısından itibaren başlayacak olan bu uçakları bekleyene kadar da ikinci el Eurofighter Typhoon Tranche 3A tedariki gerçekleştirmek.
Öte yandan tabii bir de ABD ile teknik görüşmelerin yapıldığı 40 adet F-16 Blok 70 savaş uçağının tedariki söz konusu. Bu kapsamda, 1 milyar doların üzerinde bir ödeme de gerçekleştirildi. Typhoon’lar, F-16 Blok 70’lerden çok daha performanslı uçaklar. Ancak mevcut durumda Türkiye’nin, gelinen tehdit ortamından ve askeri varlık gösterdiği ülke sayısından ötürü hem Blok 70’e hem de Typhoon’a ihtiyaç duyduğunu söylemek mümkün. Hatta Türkiye’nin, Yunanistan’ın şu anda yaşadığı lojistik/personel sorunlarından ötürü Rafale uçaklarını satışa çıkaracak olsa onları dahi alabilecek düzeyde olduğunu söyleyebiliriz. Gerçi Türkiye’nin Typhoon tedariki gerçekleşirse Yunan Dassault Rafale uçaklarının forsu çizilecek de neyse o başka bir konu…
İkinci El Typhoon Tedariki: Katar ve Umman
Mevcut 729 adetlik Eurofighter Typhoon uçaklarının kullanıcıları; Avusturya, Almanya, İtalya, Kuveyt, Umman, Katar, Suudi Arabistan, İspanya ve İngiltere’den oluşuyor. Tranche 3 ve Tranche 4 konfigürasyonundaki uçaklar, Türkiye için önemli olan uçaklar çünkü bunlarda CAPTOR AESA Radar bulunuyor.
Halihazırda Katar Hava Kuvvetleri envanterinde, 2022 yılından itibaren teslimatları başlayan 22 adet Eurofighter Tranche 3A savaş uçağı bulunuyor. Son 2 adet Tranche 3A Typhoon’un da bu yıl içerisinde Katar’a teslim edilmesi planlanıyor. Öte yandan Katar, 2024 yılı içerisinde 12 adet ilave Eurofighter Typhoon Tranche 4 savaş uçağı siparişi bulundu. Halihazırda 40 civarı F-15EX Eagle II ve 36 adet Dassault Rafale savaş uçağına sahip olan Katar için Typhoon’ları da dahil ettiğimizde ciddi bir hava gücüne sahip olduğunu söylemek doğru olacaktır. Öte yandan Katar’ın Typhoon ve Rafale uçaklarının bir kısmı, 2024 yılından bu yana Katar-Türkiye Ortak Filosu dahilinde Türk Hava Kuvvetleri’ne ait 6 adet F-16 savaş uçağıyla birlikte Katar’da görev yapıyor.
Bu kapsamda şahsi değerlendirmem; Türkiye’nin, Katar’ın envanterindeki 22+2 adetlik Eurofighter Typhoon Tranche 3A uçağının, 12’sine talip olduğu yönünde. Bir diğer talep konusu ise Aralık 2024’te sipariş edilen 12 adetlik Tranche 4 savaş uçağının üretim sırasının, Türkiye’ye devredilmesi olabilir.
Öte yandan Umman ise 12 adet Eurofighter Tranche 3A’e ilaveten, yaklaşık 20’şer adetlik F-16 ve BAE Hawk 2000 jetinden oluşan bir savaş uçağı filosuna sahip. Bu kapsamda yine şahsi değerlendirmem, Türkiye’nin Umman’ın Typhoon filosunun tamamına talip olduğu yönünde.
Tedariklerin bu şekilde gerçekleşmesi sonucunda Türk Hava Kuvvetleri, 2028 bandına gelindiğinde operasyonel bir 24 adetlik Eurofighter Typhoon Tranche 3A savaş uçağı filosuna sahip olabilir. Teçhiz edilmesi durumunda bu filo, özellikle hava-hava muharebesinde Türk Hava Kuvvetleri’ne cansuyu olacaktır. 2030’lu yıllarda ise 20 veyahut 40 adetlik Tranche 4 Typhoon tedariki ile bu hava gücünün kabiliyetleri korunabilecektir. Bu kabiliyet, envantere girme aşamasında olan SİPER, TAYFUN, ANKA-3, KIZILELMA ve İHA-300 gibi diğer sistemlerle birlikte ele alınmalıdır.
Umman konusunu bir belirsizlikken, Katar’ın ise tedarike sıcak baktığını söylemek mümkün. Önümüzdeki günlerde, 2 liderin Türkiye’ye ziyaretini göreceğiz. Bu ziyaretler, Typhoon tedariki için de önem arz ediyor.
Anıl ŞAHİN
Kaynak: SavunmaSanayiST.com
The post Katar ve Umman Eurofighter Typhoon’ları Türkiye’ye teslim edecek mi? first appeared on SavunmaSanayiST.
