Rusya’nın savunma sanayii sektörü, iç yazışmalarda yer alan değerlendirmelere göre Sovyetler Birliği’nin dağılmasından bu yana en ağır kriz döneminden geçiyor. Ukrayna’da devam eden savaş nedeniyle artan askeri siparişlere rağmen tesislerin üretim kapasitesi baskı altında kalıyor. İş gücü kayıpları, tedarik zincirindeki kopmalar ve mali sorunlar üretim süreçlerini doğrudan etkiliyor.
Rus savunma tesisleri, savaşın tetiklediği yüksek sipariş hacmine rağmen silah ve askeri teçhizat üretimini sürdürebilmek için gerekli iş gücü, finansal istikrar ve tedarik zincirinden yoksun kalıyor.
Rusya, Ukrayna savaşının dördüncü yılına girerken askeri kayıpların ve seferberliğin etkisiyle nitelikli iş gücü ciddi şekilde azalıyor. Birçok nitelikli işçi askere alınmış, hayatını kaybetmiş veya yaralanmış durumda ve işletmeler üretim hatlarında görev alacak personeli bulmakta zorlanıyor.
Yaptırımlar üretim kapasitesini zorluyor
Batı yaptırımlarının etkisi sanayi kapasitesini azaltmaya devam ediyor. Kritik teknolojiler ve bileşenler ya ulaşılamaz hale geldi ya da maliyetleri ciddi şekilde yükseldi. İthal parça maliyetlerinin “onlarca kat hatta yüz kat” arttığı belirtiliyor. Bu durum elektronik bileşenler, yağlar ve ham maddeler gibi kritik ürünlerde ciddi sorun oluşturuyor.
Rusya’nın ithal ikamesi girişimleri ise operasyonel gereklilikleri karşılamada yetersiz kalıyor. Ukrayna’nın İHA ve füze saldırıları da tesisleri, yakıt altyapısını ve lojistik merkezlerini vurmuş durumda. Sabotaj faaliyetleri demiryolu bağlantılarını bozuyor ve üretim altyapısında ek hasarlara neden oluyor.
İhracat gelirleri düşüyor
Rus savunma yüklenicileri, iç pazardaki maliyet altı üretimi dengeleyen ihracat gelirlerinde keskin düşüş yaşıyor. Yaptırımlar, ödeme sorunları ve kritik alt sistemlerin tedarik edilememesi nedeniyle birçok ülke sözleşmeleri iptal etti veya dondurdu. Bu düşüş, iç kayıpların telafisini imkânsız hale getiriyor.
Bazı büyük işletmeler mali sıkıntı yaşadığını kamuoyuna açıkladı. Rusya’nın en büyük tank üreticisi, fon eksikliği nedeniyle personel azaltımına gittiğini duyurdu. Savaş uçağı üretiminde kilit rol oynayan Birleşik Uçak Şirketi (UAC) ise yüklenicilere ödeme yapacak fonlarda sorun yaşadı ve şu anda borç tazmini için açılmış yüzlerce dava ile karşı karşıya kaldı.
Kronstadt’ın borç talepleri artıyor
Rusya’nın önde gelen İHA üreticilerinden Kronstadt’ın Orion İHA’sına yönelik üretim yapan birimi, “son aylarda onlarca borç talebiyle karşı karşıya kaldı ve yaz başından bu yana 600 milyon rubleden (yaklaşık 7 milyon dolar) fazla meblağ talep edildi.”
Ödemelerde gecikme ve üretim kayıpları
Rusya Silahlı Kuvvetleri için sözleşme yürüten şirketlerde ödeme gecikmeleri yaygın bir sorun haline geldi. Hükümetin “fon eksikliği nedeniyle” ödemeleri geciktirdiği, fabrikaların maaşları ödeyemediği ve tedarikçilere hesap kapatamadığı ifade ediliyor. İç yazışmalarda “Ocak ayında teslim edilen tankların ödemesinin hâlâ yapılmadığı” belirtiliyor.
İhracat yükümlülükleri olan firmalar yaptırımlar nedeniyle ödemelerde engeller, denetimlerde gecikmeler ve sözleşme iptalleriyle karşılaşıyor. Belgelerde Mısır’ın Su-35 tedarikini iptal ettiği, Hindistan’ın ise Rusya’nın Ukrayna yapımı gaz türbinli üniteleri değiştirememesi nedeniyle ek gemi inşa sözleşmelerini reddettiği belirtiliyor.
Büyük üreticiler zorlanıyor
Rusya’nın savunma sanayii; Rostec, Uralvagonzavod, Birleşik Uçak Şirketi ve Kronstadt gibi büyük işletmelerden oluşuyor.
- T-72, T-90 ve T-14 tanklarının üretiminden sorumlu Uralvagonzavod, iş gücü eksikliği ve ithal termal kameralar ile transmisyon parçalarına erişimde sorun yaşıyor.
- Savaş ve nakliye uçaklarının üretiminden sorumlu Birleşik Uçak Şirketi, aviyonik ve motor bileşenleri için yabancı tedarikçilere bağımlı bulunuyor.
- Orion ve Sirius gibi İHA sistemlerini geliştiren Kronstadt ise mikroelektronik ve optik bileşenlerde dış tedarik kanallarının kapanmasıyla zorlanıyor.
T-72
Rus hükümeti uzun yıllar savunma şirketlerini sübvanse edilmiş iç fiyatlandırma sistemi ve yüksek kârlı ihracat modeliyle destekledi. Ancak bankacılık kanallarını, sigortayı ve bileşen tedarikini hedef alan yaptırımlar bu modeli bozdu. Savunma sektörü çok yıllı sözleşmelere ve merkezileştirilmiş finansman döngülerine bağlı olduğu için piyasa değişimlerine uyum kapasitesi sınırlı kalıyor.
Rusya’nın zayıflayan sanayi tabanı, Ukrayna’daki çatışmanın seyrini etkiliyor. Üretim kapasitesindeki gerileme, Moskova’nın büyük ölçekli operasyonları sürdürme kabiliyetini sınırlayabilir; aynı zamanda Kremlin’i İran, Kuzey Kore ve Çin ile daha derin iş birliğine yöneltebilir.
Kaynak: SavunmaSanayiST.com / defence-blog
The post Rus savunma sanayii 30 yılın en ağır kriziyle karşı karşıya first appeared on SavunmaSanayiST.
